پیش به سوی بغداد
چند ماه قبل به واسطه انجام پروژه ای با یکی از دانشجویان اهل ترکیه همراه شده بودم. اگر چه او از اهل
تسنن بود اما علاقه فراوانی به انقلاب اسلامی ایران و شخصیت امام خمینی (رحمتاللهعلیه) داشت. بحث به ديدگاه مردم ترکیه درباره سیاستهای دوگانه اردوغان و داوود اوغلو و
رابطه دوجانبه ترکیه و غرب و مقایسه آن با شرایط جمهوری اسلامی در تعامل با غرب
كشيده شد.
دوست ترک من به داستانی اشاره کرد که ما هیچگاه در تریبونهای رسمی و رسانهای به ابعاد آن نپرداخته بودیم. او
در مقایسه رویکرد ایران و ترکیه به غرب، انگشت تأكيد بر حسرت مردم سایر ملل در اثر
نگاه به دیپلماسی عزتمندانه جمهوری اسلامی گذاشت. او ميگفت: «سیاستمداران ترکیه آرزو دارند بتوانند با مقامات بلندپایه غربی مذاکره کنند و وقتی
یک مقام دسته دوم و سوم آمریکایی، انگلیسی، فرانسوی و نظایر این کشورها میخواهد وارد ترکیه شود، از مدتها قبل کشور به حالت آماده باش درميآيد که فلان مقام وزارت خارجه کشور غربی به ترکیه خواهد آمد. ما مردم ترکیه
وقتی میبینیم دیپلماتهای ایرانی با التماس غربی ها بر سر به
میز مذاکره با 1+5 حاضر ميشوند اين در حالي است كه در این نشست مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به
همراه مقاماتی بلندپایه از آمریکا، انگلیس، روسیه، چین، فرانسه و آلمان حضور
دارند، به آزادگی و عزت جمهوری اسلامی ایران حسرت میخوریم. نكته جالبتر اين است که وقتی دیپلماتهای شما [ایران] از جلسه بیرون میآیند، با کمال آرامش میگویند شرطهای غرب را نپذیرفتهاند و در جلسات بعدی بهدنبال نتیجه مطلوب خود خواهند بود.»
***
پس از ماهها توقف مذاکرات
جمهوری اسلامی ایران و گروه موسوم به 1+5، مذاکرات استانبول 2 که در اواخر فروردین
ماه برگزار شد؛ فتح باب جديدي در زمينه تعامل دوباره ایران و غرب بود.
غربیها پس از تشدید تحریمها، دوباره به میز مذاکره برگشتهاند تا شاید بتوانند با توجه به آغاز
مرحله دوم هدفمندی یارانهها، جمهوری اسلامی ایران را از حقوق مسلم خود محروم کنند. اما مذاکرات
استانبول نشان داد که راهبرد «فشار و مذاکره» که نتیجه مورد نظر واشنگتن را در دو
سال اخیر بههمراه نداشته؛ در شرایط فعلی نیز نه تنها موجب توقف فعالیتهای صلحآمیز هستهای جمهوری اسلامی نمیشود بلکه تحریمهای گسترده علیه تهران، باعث عزم ملی برای گسترش فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران خواهد شد.
برگ برنده ديگر
ايران، فتوای تأثیرگذار حضرت آیتالله خامنهای رهبر معظم
انقلاب اسلامی است که از سوی هیأت ایرانی در مذاکرات رو شد. امروز دیگر افکار
عمومی بهویژه در منطقه خاورمیانه به عزم ایران در عدم استفاده
غیرمتعارف از انرژی هستهای پي بردهاند چراکه رهبري
ایران با این فتوا تأکید دوبارهای بر حرام بودن تولید و تکثیرسلاحهای اتمی کردهاند. بر این
اساس میتوان انتظار داشت اعتمادی که بر جو مذاکرات استانبول
حاکم شد بر مذاکرات بغداد نیز بیش از گذشته سایه بيفكند.
عامل دیگر موفقیت ایران نیز
تقویت طرح گام به گام روسیه است. بهنظر میرسد باراک
اوباما در شرایطی که در رقابت سال جاری خود در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا
گرفتار چالشهای بسیاری شده، عملا از مواضع
اولیه خود کوتاه آمده و به اجرای طرح روسها راضی شده
است.
بر این اساس بهنظر میرسد با توجه به
برگزاری دور دوم نشستها در بغداد همزمان با 3 خرداد روز
آزادسازی خرمشهر و روز ملی مقاومت، در مذاکرات پیش رو در بغداد همه چیز برای رسیدن
به توافقی همهجانبه آماده باشد. البته پر واضح است
که نمیتوان به سرعت موانع موجود را برطرف کرد و انتظار داشت
معضلاتی که در این 10 سال بهوجود آمده به یکباره برطرف شود.
اما اگر جهتگیریها آنچنانکه در جریان
مذاکرات استانبول ۲ پیش رفت، در جهت رسیدن به راه حلهای میانه و
منطقی باشد، بهطور قطع میتوان همکاریهای ثمر بخش را
جایگزین بیاعتمادیهای گذشته کرد.